Un final aberto
Está moi de moda iso de falar do fútbol como “circo” dentro da romana fórmula do “pan e circo”. A aqueles que desprezan o espectáculo habería que pedirlles máis información sobre ese refrán que tanto invocan. Pola miña parte, como afeccionado, podo traer a colación a insignes persoeiros da cultura que tiveron relación co balompé: Chillida, porteiro da Real Sociedade; Camus, siareiro e practicante no seu Arxel natal; Alberti, que dedicou unha oda a Ferenc Plattko que foi respondida por un iracundo Gabriel Celaya; ou Miguel Hernández, autor dunha fermosa elexía dedicada a Lolo, gardamallas do Orihuela que faleceu ao chocar contra o poste da portería.
Dentro do futbolístico non teño reparo en recoñecer a miña filiación barcelonista. Pero ao revés que os máis novos, que só coñecen a un Barça gañador, eu son un culé cagón. Isto é froito dos traumas de infancia transmitidos pola familia: o secuestro de Quini (que non vivín), a liga perdida con 6 puntos de vantaxe con 12 por xogarse, os anos da Quinta do Buitre vividos no colexio e, sobre todo, a derrota na final da Copa de Europa de Sevilla contra aquel Steaua de Bucarest fallando todos os penaltis na quenda. Así que un sempre está pensando en coller as rosas denantes de que a idade lixeira mude a Messi nun ser humano normal.
Non son o único tipo que pensa que Lionel Messi é un extraterrestre. O tipo é tan especial que con vintepoucos xa ten unha biografía de setecentes páxinas, a que ven de publicar o xornalista Guillém Balagué. Cito o número de páxinas porque, obviamente, non estamos diante do típico libro que un xuntaletras pare apurado polas circunstancias, para regalar cun xornal ou tirar proveito dunha fama coxuntural (por exemplo, a de Diego Costa agora mesmo).
Non hai en España a tradición anglosaxona de biografías de deportistas e pódese dicir que o libro de Balagué abre camiño, o que xa ten mérito. Nesa mesma liña británica e norteamericana, falar do personaxe en cuestión leva a analizar toda a súa circunstancia. Non se pode entender a Messi sen Rosario e non se pode entender Rosario sen explicar a Arxentina, do mesmo xeito que non se pode coñecer a Keynes sin coñecer Bloomsbury ou a Roosevelt sen saber nada da poliomielitis. Así pois, o libro de Balagué ten tanto de fútbol como dos entornos culturais que o rodean.
O protagonista está suxeito á polémica. Para comezar é obxecto de odio para milleiros de siareiros madridistas. O autor non esquiva moitas das cuestións relacionadas coa actualidade: os rumores de dopaxe relacionados con tratamentos médicos no pasado, os problemas con Facenda ou as discusións con compañeiros. Pódese dicir que a obra está nun punto medio: resulta parcial a favor do biografiado (como case sempre) pero sen resultar tan tendenciosa que sexa ilexíbel ou bordee a haxiografía.
O principal defecto que se pode ver non se relaciona nin coa falta de obxectividade nin mesmo co estilo, porque Balagué, como outros xornalistas, escribe tan ben como moitos escritores de pedigrí. A falta está no momento: ao mellor Leo Messi precisaba unha biografía que lavase unha imaxe pública desgastada, pero unha obra deste tipo sempre está guiada por un certo sentido teleolóxico: noutras palabras, aos lectores gústannos as historias redondas, non os finais abertos. E a biografía dun futbolista aos 26 e en activo é biblioteca de Babel ou xardín de sendeiros que se bifurcan, en palabras doutro ilustre arxentino. Para rematar a súa biografía Balagué tería que ser mago ou saltar do terreo do ensaio ao da ficción. ¿Vai gañar Arxentina o Mundial de Brasil? ¿Vai marchar Messi algunha vez do Barcelona? ¿Vai ter mañá ou pasado unha gravísima lesión? ¿Vai ter unha carreira aínda máis lendaria con dous Mundiais e tres Champions máis?
A resposta non está nas follas dun libro senón no paso do tempo. Eu, como culé, a disfrutar do divino anano e os madridistas a sufrilo. E todos os afeccionados ao deporte a á lectura, a disfrutar do libro sen mirar cores e camisolas.