As tripas da arte
Os artigos que máis me gusta escribir son os que tratan sobre música. E isto por unha razón: como non teño nin idea do asunto, podo sacar a verdadeira esencia do español/galego, que non é outra que a de opinador profesional. Armado co meu Spotify Premium e poñendo por diante a miña ignorancia, é un dos poucos temas nos que teño a posibilidade de dicir o que se me pasa pola cabeza. Por exemplo, que non me gusta Manolo García e si Extremoduro. Se alguén me di que son unha acémila, sempre me podo escudar no argumento que tantas veces teño que escoitar respecto ao literario (“oes, que eu escoito música para entreterme, non para aprender”) e nunha deficiencia estrutural: teño o mesmo oído musical ca unha pedra.
Así pois, ía eu dereitiño hai uns días cara un libro de historia sobre o “telón de aceiro” (que coñecerán vostedes a vindeira semana) e vin un título moi atraínte por xenérico. “Cómo funciona la música” (Reservoir Books). O autor, David Byrne, non me dicía nada, e amabelmente Jaureguizar me ilustrou acerca do escritor-músico, líder dunha banda chamada Talking Heads que eu tiña o privilexo de descoñecer case que por completo, agás unha canción cuxo título me resulta moi inspirador: “Psycho-killer”. Unhas poucas audicións, cunha voz aguda de máis, aturuxos e uns estraños ruídos que despois remataron por ser gruñidos dun koala, non me animaron a continuar á escoita, e limiteime ao que fago ben (ou mellor), que é ler. Prefiro a Lou Reed e a Velvet Underground.
David Byrne, dende logo, non é un cantante nin un músico ao uso e demóstrao con esta obra, que varre por completo o negocio da música, dende a creación mesma ata a autoedición e as novas tecnoloxías. As explicacións que ofrece para cada tema gardan un perfecto equilibrio entre o afán didáctico e a complexidade inherente a unha arte-industria tan complicada. Atrévome a propoñer unha edición española a cargo da omnipresente Alaska, Alejandro Sanz ou David Bisbal. De seguro sería emocionante.
Obviemos desexos absurdos e regresemos a Byrne. Na obra pódense distinguir dúas liñas temáticas claras, e penso que curiosamente, o máis interesante é aquela que ten menos que ver coas experiencias persoais do autor. Á hora da creación, por exemplo, teñen máis interés as súas reflexións teóricas (complementadas no tramo final da obra cunha proposta ao meu xuízo arriscada de canonización da música pop. con vaticinios bizarros incluídos) que o relato de como abandonou o pop para sumerxirse en espectáculos (“performance”, que dirían os posmodernos) inspirados na música africana, o teatro xapones ou os citados marsupiales diprotodontos.
Os capítulos dedicados a historia da música e ao ambiente musical dos clubs neoyorkinos nos setenta son os dous que máis poden atraer ao lector menos espelido, que é o meu caso. Nun mundo no que a música en formato físico vai ser difícil de explicar aos nosos fillos (a íntima relación entre un boli e unha casette), resulta de interese saber non só como se escoitaba hai moito tempo, senón tamén como se gravaba e como de xeito imperceptíbel os consumidores de música cambiamos o foco: pasamos de estar decepcionados porque un artista non sonaba igual na radio no coche que en directo ao polo contrario, a indignarnos porque os directos non ofrecen a estabilidade do disco. Explicar o funcionamento práctico dun club é oportuno tamén, dado que hai países ou lugares coma Lugo onde son escasos… e pouco valorados.
Pero a mellor ensinanza de Byrne é que a música non “funciona” só no eido artístico, senón no comercial. Espállanse pola obra toda unha serie de comentarios pragmáticos que rematan nun capítulo plenamente técnico, cunha fenomenal análise tanto dos royalties coma do entorno económico e empresarial do “show business”, con consellos e gráficas incluídos. Á fin e ao cabo, a pela é a pela. E non estamos en tempos de romanticismo mal entendido.